#Blog 9
Bitterzoet Erfgoed –
Wandkleed over het slavernijverleden van Groningen
Ontwerp: Hedy Tjin
Projectleider: Rita Berghuis-Ensing
15 augustus 2022
Het afgelopen half jaar bestonden mijn werkzaamheden uit het begeleiden van vrijwilligers, het coördineren van alles wat met de vervaardiging van het grote wandkleed over het slavernijverleden van Groningen in de Akerk van Groningen te maken had.
In januari werd ik gebeld door Eva, of ik mee zou willen doen bij de vervaardiging van het wandkleed. Ze zochten een begeleider voor de vrijwilligers. Nadat Eva had uitgelegd wat de bedoeling was, werden al snel de eerste verdere contacten met de Stichting Oude Groninger Kerken gelegd, waaronder de projectleider van de Akerk, Marius Breukink. Na een week uitstel door corona-perikelen, konden we half februari echt beginnen. Inmiddels waren de tekeningen op het 35 meter lange doek aangebracht. De hoogte van 2,5 meter gaf het een werk met een monumentaal karakter. Monumentaal was en is ook de kooromgang van de Akerk, die geheel in beslag werd genomen door het doek.
Op het doek, laten we het een stramien noemen, waren vierkanten van 50 bij 50 cm gemarkeerd, zodat de corresponderende vlakken op de ontwerptekening makkelijk te vinden waren. Na ook nog een nummering voor de X- en de Y-as te hebben aangebracht, was het geheel goed leesbaar.
Het ontwerp was door Hedy ingedeeld in afwisselend verhalende en vertellende gedeelten, afgewisseld door vignetten die gebaseerd waren op herkenbare plaatsen in de stad Groningen. – Er kon dan ook een stadwandeling langs die plaatsen gemaakt worden.
Hedy had gekozen om het wandkleed te laten vervaardigen in vier verschillende handwerktechnieken: tuften, punchen, quilten en borduren. Ze had een mooie indeling gemaakt die organisch de lijnen van het ontwerp volgden. In de loop van de vervaardiging heb ik in overleg met Hedy nog wel een aantal wijzigingen doorgevoerd. Dat had verschillende redenen. Het tuftwerk, dat is dezelfde techniek als punchen, maar dan met een machinaal tuftpistool, bleek meer tijd te kosten dan verwacht en bleek dus nauwelijks tijdwinst op te leveren. Op vrij veel plaatsen is het tuftwerk daarom vervangen door punchwerk. Daarnaast bleek borduurwerk erg in trek te zijn bij de vrijwilligers. Daarom zijn meerdere vlakken die oorspronkelijk getuft of gepuncht zouden worden, vervangen door borduurwerk. Het gedeelte met de koets is helemaal omgegooid wat betreft de technieken. De lucht bij het vignet met de boot is gedeeltelijk gemaakt door middelbare scholieren. Zij hebben veelal voor het eerst in hun leven gepatcht en genaaid. Ze hebben hun bijdrage afgewisseld met punchen en een rondleiding langs de gewelven van de Akerk.
Mijn werkzaamheden bestonden al gauw niet meer alleen uit het begeleiden van de in totaal zo’n 400 vrijwilligers, maar ook uit het voorbereiden van patchwork, quilten en de te borduren gedeelten, zoals heel veel bladeren. Deze delen werden gedeeltelijk ter plaatse gemaakt – sommige vrijwilligers kwamen elke week een dag borduren, patchen of punchen – maar ook werd heel veel thuis (af)gemaakt. Een of meer weken later kwamen ze dan met hun werk weer terug en leverden het in, zodat het op de goede plaats op het doek kon worden gespeld. Daarna moest het borduur- en quiltwerk nog op het doek worden bevestigd. Dat had in het begin veel voeten in de aarde, omdat we niet aan de juiste halfronde naalden konden komen. Uiteindelijk brachten een paar vrijwilligers uitkomst: twee kleine puntige halfronde hechtnaalden en een hele set grote halfronde kleermakersnaalden. Hulde!
Wat vooral heel bijzonder was, dat iedereen genoot van het werk. De prachtige kleuren, de mooie materialen, de prettige werksfeer in de Akerk maakten het werken aan het wandkleed een waar feest.
Ten slotte wil ik graag nog wat vertellen over de planning. Die was vanaf het begin nogal krap, want we hadden maar een half jaar gekregen voor dit enorme wandkleed, dat deel uitmaakte van de tentoonstelling Bitterzoet erfgoed. Het was dan ook heel spannend of we de deadline van 1 juli wel zouden halen. Ik kan u zeggen: het is gelukt! Dankzij de enorme inzet van alle vrijwilligers, de grote behulpzaamheid van Eva en de huismeesters Vivian en Elise en al die andere mensen die betrokken waren bij de vervaardiging van het wandkleed, zoals de technische mannen Lawand en Lambert.
Op 1 juli was het dan ook één groot feest, Keti-koti, de (Surinaamse) feestdag en herdenkingsdag van de afschaffing van de slavernij. Het is de bedoeling dat dit grote wandkleed jaarlijks op dit feest in de Akerk zal hangen. Ik verheug me er nu al op.
